یادداشت | مدگرایی در "پیرایش مردان"
به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، وقتی حرف از پوشش می زنیم، بیشترین چیزی که به ذهن خطور می کند لباس و شیوه پوشیدن آن است؛ اما برای زیبایی فقط لباس زیبا پوشیدن ملاک نیست.
امروزه مُد نه تنها برای لباس و رنگ و لعاب آن بلکه برای چیزهای دیگری در انسان رخ می نمایاند. آرایش صورت و سر نیز خود را به قافله مُد رسانده و در میان جوان ها، بیشتر از لباس خود را نشان می دهد.
قدیم الایام دخترها برای شناخته شدن، از روی چهره هاشان مشخص می شدند و مشخصه آن عدم آرایش ابرو و پسرها نیز با درآمدن موی سبیل و ریش که اصطلاحا به سبز شدن پشت لب تعبیر می شد شناخته می شدند.
اما با گذشت زمان و تغییر در برخی لایه های فرهنگی در خانواده ها و اجتماع، امروزه نحوه آرایش و پیرایش جای خود را تغییر داده اند.
لفظ پیرایش یعنی زدودن و پیرایه کردن از زوائد که عمدتا سلمانی ها با نام پیرایشگاه شناخته می شدند اما آرایش یعنی اضافه کردن و زیبا جلوه نمودن را این روزها بیشتر طرفدار دارد.
انسان روحیه زیباگرایی دارد و درصدد است خود را به این صفت متصف کند و این هم در دین سفارش شده هم فطرت انسان آن را تاکید می کند؛ اما هر کاری که حد وسط آن رعایت نگردد باعث افراط و تفریط خواهد شد.
مُدگرایی امروزه به نحوه آرایش و پیرایش هم نفوذ کرده و زیبایی انسان را نه تنها در لباس بلکه در اندام انسان ها نیز وارد کرده است.
خداوند در قرآن کریم پیرامون پوشش و بهترین نوع آن می فرماید: ای فرزندان آدم! لباسی برای شما فرو فرستادیم که اندام شما را می پوشاند و مایه زینت شماست و لباس پرهیزگاری بهتر است، اینها (همه) از آیات خدا است شاید متذکر (نعمتهای او) شوند.
یعنی پوشش هم وظیفه پوشاندن را دارد و هم باعث زینت می شود اما خداوند در ادامه می فرماید لباس پرهیزکاری بهتر است. می توان این گونه متوجه شد که هم روح و هم جسم و پوشش آن که مایه زینت است باید بر مدار تقوا و پرهیزکاری بوده و بهتر است.
پیامبراعظم صلی الله علیه و آله و سلم درباره موی زیبا می فرمایند: مو و محاسن زیبا لباسی است که خداوند داده است پس آن را گرامی بدارید. این حدیث مضمونی دارد که می فرماید لباس تنها تن پوش نیست بلکه محاسن و مو نیز در زیبایی انسان اثرگذار است و حتی جزء لباس او محسوب می شود.
متاسفانه امروزه نگرش به پوشش و حتی زینت آن دستخوش تفکراتی شده است که حتی برهنگی را هم جزء پوشش دانسته و تغییراتی که حتی با فطرت بشری هم همخوانی ندارد را در قالب مُد عرضه می کنند.
تغییر در شمایل مو به عنوان زینت، یکی از این موارد است. مدل موهای مختلف که سالیانه! به روز می شود جایگاه پوشش خود را از دست داده و صرفا زینت آن هم مغایر با فرهنگ بومی هر منطقه است.
در اسلام برداشتن مقداری از موی سر و باقی گذاردن آن را اصطلاحا –قزع- می نامند که در روایتی وقتی نوزادی را با این حالت خدمت امیرمومنان علیه السلام آوردند ایشان از این کار نهی فرمودند. قزع در لغت یعنی آنچه كه به گونه پاره هاى گوناگون باشد ، پاره هاى كوچك و پراكنده ابر گفته می شود یعنی قسمتی از مو کوتاه شود و دیگر قسمت آن در سر باقی بماند.
امروزه این گونه مدل مو در بین جوانان با عنوان مدل موی سال، بسیار به چشم می خورد. در برخی موارد پا از این فراتر گذاشته شده و مدل موی این چنینی، تغییر کارکرد داده و حالت تبلیغات به خود می گیرد.
متاسفانه در برخی موارد باعث بی حرمتی و هتک حرمت نیز می شود. مثلا برخی جوانان با استفاده از مدل موی سال مثل خامه ای، بر روی قسمتی از سر – کنار گوش- برای ایام عزاداری محرم، جمله مقدس یاحسین علیه السلام را آرایش کرده بودند! که در عرف خودشان به عنوان می گویند مدل موی عاشورا!
خبرنگاری پیرامون این اتفاق نامبارک و عجیب سری به یکی از آرایشگاه ها می زند که این کار را انجام می دهد و از زبان یکی از مشتری ها که برای آرایش مدل مویش به آن جا رفته بود اینگونه می نویسد:
«راستش من سن و سالی ندارم که درباره ۲۰ – ۳۰ سال پیش حرفی بزنم ولی الان هفت - هشت سالی میشه که برای محرم، جوون‌ها موهاشون رو اصلاح میکنن. بالاخره باید خوشتیپ باشیم نه این که درب و داغون و با موهای اصلاح نشده تو کوچه و خیابون عزاداری کنیم. باید تر و تمیز باشیم. الان این مدل که می‌بینی آقا آرش روی سر این رفیقمون داره پیاده میکنه، مدل خامه‌ای هست. خودم میخوام مدل تیفوسی بزنم، یک کم مدلش قدیمی شده ولی من از این مدل خوشم میاد. دور سرمون هم میدیم اسم آقا رو بزنه تا بشه مدل تاسوعایی یا عاشورایی. ما هم اعتقاداتی داریم برای خودمون.»
رخنه فرهنگی که رهبرمعظم انقلاب این قدر بر آن تاکید داشتند، در همه زوایای زندگی وجود دارد؛ حتی در عزاداری نیز به این شکل رخ می نماید.
این قضیه فقط در اینجا متوقف نشده و حتی صورت مردان را نیز با خود همراه کرده است. مدل سبیل و ریش های سال که آن هم به مُد اضافه شده است دستخوش تغییراتی شده است.
در یکی از سایت های ایرانی درباره مدل سبیل و ریش سال جذاب! نوشته است: مدل ریش و سبیل های مردانه سال 2018 در انواع کوتاه و بلند که خانم ها میپسندند را مشاهده می کنید!
در این جمله هزاران حرف نهفته وجود دارد که باید در نفوذ فرهنگی آن را جستجو کرده و پاسخ دهیم. با وجود اینکه بنیاد ملی مد و لباس اسلامی ایرانی راه اندازی شده و فعالیت می کند چرا هنوز در کف میدان، از بروز و ظهور این مدها خبری نیست و یا کمرنگ است؟
آیا صرفا تغییر ذائقه مربوط به مردم است یا مسئولین در تغییر دادن این ذائقه سهم بسزائی دارند؟ وقتی از برخی پیرامون چگونگی انتخاب یک نوع لباس خاص که از منظر اسلامی تناسب زیادی با پوشش اسلامی ندارد سوال می شود در پاسخ به این نکته اشاره می شود که در بازار، مدل های پوشیده تر و اسلامی یا وجود ندارد یا گران است یا تنوع آن کم است!
در بحث موی اسلامی و شمایل اسلامی داشتن، روایات متعددی از پیامبر و اهل بیت علیهم السلام به ما رسیده است. یکی از این موارد درباره ریش و سبیل است که امروزه جزئی از مدل ها شده است.
گذاشتن ریش در مردان صرفا دستور اسلام و برای زمان آن نیست بلکه در شریعت حضرت موسی علیه السلام نیز تراشیدن ریش باعث لعنت و علامت تحقیر بود. در اسلام نیز گذاشتن ریش فوائد زیادی دارد که به برخی از آن ها اشاره خواهیم کرد.
قبل از اینکه پیرامون فوائد گذاردن ریش و مضرات آن بنویسیم خدمت خوانندگان محترم باید نکته ای را یادآور شوم و آن اینکه برخی ممکن است در جامعه نسبت به این قضیه حساسیت زیادی نشان دهند و علت آن نیز می تواند این باشد که شناخت ما نسبت به پیرامون و نوع تفکری که در جهان امروز حاکم است بسیار محدود است.
برخی تا مساله ریش را مطرح می شود بحث بهداشت فردی را پیش می کشند و یا برخی دیگر آن را یک حریم شخصی می دانند. عده ای نیز روایات را زیر سوال می برند و می گویند این برای انسان های متمدن! قرن 21 نیست.
خوانندگان فهیم بهتر از بنده می دانند که شناخت پیرامون و فهم اصول دین و یادگیری بدون تعصب بسیار به این قضیه کمک می کند که ما تمام زوایای دینداری را رعایت کرده و همان طور که اسلام دین دلیل است، ما نیز با ادله آشکار مباحث را ابلاغ کنیم.
در مبحث ریش تراشی از سه زاویه، اجتماعی، روانشناختی و پزشکی به بحث می نگریم و اتفاقا روایاتی که در این سه زمینه وجود دارد را در کنار حد حرمت شرعی آن نیز ذکر می کنیم تا مساله بهتر جا بیفتد.
در حدیث مفضل از امام صادق علیه السلام پیرامون علت روئیدن مو در صورت سوال شد و ایشان فرمودند: اگر مرد است مو به روى او مى روياند كه علامت مردان و موجب عزت ايشان است كه به آن از حد طفلان و شباهت زنان بیرون مى رود.
علاوه بر این در روایتی داشتن ریش فوائد درمانی داشته و فرموده اند شانه کردن ریش دندان ها را محکم می کند. برای برخی افراد که تا تاییدی از غرب برایشان نباشد سخنی را قبول نمی کنند باید گفت دكتر ویكتور ژرژ آمریكایی درباره فایده داشتن ریش می گوید: ریش موجب حفظ دندانها و غدد بزاقی خواهد شد.
دكتر خوش منش از اطبای ایرانی می گوید: پوست بدن و موها بهترین مانع برای ورود میكروب ها می باشند، و موی صورت كاملا از ورود میكروب ممانعت می كند. خراش پوست به وسیله تراشیدن راهی برای وارد شدن میكروب ها است. موی صورت حافظ زیبائی و سلامتی آن است، زیرا در اثر زیاد تراشیدن، سلولهای صورت فرسوده شده، و به دنبال آن علائم پیری و چروك به زودی در صورت ظاهر می گردد.
از فوائد بهداشتی و پزشکی آن بگذریم، از منظر روانشناختی نیز تراشیدن دارای مضراتی است که انسان بیشتر پی به حکمت آن برده و دغدغه اسلام مبنی بر سلامت روح و جسم انسان را بهتر درک می کند.
روانشناسان ثابت كرده اند كه انسان دارای قوه مغناطیسی است كه اثر آن مخصوصا در چشمها مشهود است؛ و به سبب نگاه كردن زنان به مردان و بالعكس، این قوه تقویت شده، و غریزه جنسی را در دو طرف (زن و مرد) تحریك می كند. تراشیدن ریش از ته و صورت را براق كردن، سبب تقویت این قوه شده، و تحریك و كشش های مغناطیسی را بین زنان و مردان افزایش می دهد.
باز بر طبق نظریه روانشناسان، نیروی شهوت از سن 15 سالگی به بعد، رو به افزایش است و تا 25 سالگی ادامه دارد. هر چه انسان از سن 15 سالگی بالا می رود سیمای او برافروخته و روشن تر می گردد و در چشم مرد و زن شیفتگی مخصوصی پیدا می شود. از همین سالها است كه موی صورت روییده خواهد شد، و این روییدن موی صورت و نتراشیدن آن مانع برخی مفاسد اخلاقی میان زنان و مردان شده و تا حدودی از پیش آمدن مسائل سوء شهوانی جلوگیری می نماید. مرد با تراشیدن ریش، زنان و دختران را بیشتر متوجه خود می سازد و در شیوع فحشاء و تحریك غریزه جنسی نقش مؤثری دارد.
نتیجه آن که اگر ما به دنبال مد و شمایل مرتب و منظم و زینت داری هستیم بهترین راه الگو گیری از افراد کاملی در این عالم است که می توان بر روش و مشی آنان تکیه کرد و برای رسیدن به سعادت روح و جسم، از آنان آموخت. اهل بیت علیهم السلام خلفای الهی و الگوهای زندگانی ما در تمام ادوار تاریخ هستند./829/ی۷۰۱/س
محمدمهدی مرادی
منابع
قرآن کریم، تفسیر مکارم شیرازی
مکارم الاخلاق، ص70
مستدرک الوسائل، ج1، ص209
"تراشیدن ریش از نظر بهداشت"، ص 20 به بعد ـ به نقل از كتاب "پاسخ به پرسشهای جوانان"، نوشته اسد الله محمدی نیا، ج 1، ص 236